امیرالکلام میر علیشیر نوایی«فانی» اوزبیک شاعرلری، آیخان بیانی

         میر علیشیر نوایی (844) هجری (1441) میلادی ییلده هرات شهریده دنیا گه کیلدی. او نینگ آتاسی غیاث الدین کیچکینه، میرزا ابوالقاسم بابر درباری نینگ حاکم لریدن ایدی، او سبزوار ناملی کیچکینه شهر گه حاکم هم بولگن.

          میر علیشیر گه زمانه سی نینگ اینگ مدنی کیشی لری مربی لیک و معلم لیک قیلیب، اونگه مکمل تعلیم و تربیه بیردیلر. او یاش چاغیدن باشله ب صنعت و ادبیات گه مهر قویدی. فرید الدین عطار، قاسم انوار تبریزی و باشقه قدیم شاعرلر نینگ شعرلرینی یادلب، کیشی لرگه اوقیب بیرگنلیگینی اوزی حکایه قیله دی.

          میر علیشیر مکتب ده سلطان حسین میرزا بیلن بیرگه اوقیدی. لیکن مکتبداشلیک اوزاق دوام ایتمه دی. (850) نچی ییل ده شاهرخ میرزا نینگ وفاتیدن سونگ پیدا بولگن ایچکی تارتیشوولر سببلی میر علیشیر نینگ آتاسی اوز عایله سی بیلن هرات دن عراققه وقتینچه کیتیشگه مجبور بوله دی.

         هجری (853) نچی ییل ده میرزا ابوالقاسم بابر هرات نی، ایگله ب، ترتیب اورنش تیرگچ امیر غیاث الدین اوز عایله سی بیلن هرات گه قیته دی. یاش علیشیر ینه اوقش نی دوام ایتتیره دی. ادبیات گه چوقور کیریشه دی، موسیقی، نقاشلیک و خطاطلیک بیلن هم مشغول بوله دی. اوزبیک و دری زبان شاعرلر نینگ اثر لرینی چوقور هوس بیلن اوقییدی.

          هجری (867) نچی ییل ده علیشیر مشهد گه باره دی. اوییر ده خراسان پادشاه سی ابوالقاسم بابر نینگ خدمتیگه کیره دی. مشهد ده علیشیر نینگ شاعرلیک استعدادی کوز گه یخشی کورینیب قاله دی. اوزی شاعر بولگن میرزا ابوالقاسم و اتاقلی شاعرلر اونینگ ذهن و قابلیتی گه یوکسک بها بیره دیلر. یاش شاعر نینگ ایکّی تیل ده اوزبیکی و دری شعرلر یازگه نینی کوریب، اونی «ذواللسانین» (ایکّی تیللی) شاعر دیب اته یدیلر. علیشیر اوزبیکی شعر لریده «نوایی» و دری یازگن شعرلریده «فانی» تخلصینی قولـله یدی...

ادامه نوشته

نوایی فرهنگی انجمنی نینگ ییل لیک جلسه و قربان بیره میدن تجلیل

         نوایی فرهنگی انجمنی برچه اعضاسینی 25 نچی اکتوبر، جمعه کونی آقشام ساعت بیش ده دایر قیلینه دیگان انجمن نینگ ییللیک جلسه سی و برچه وطنداشلریمیزنی قربان بویوک هییتینی تجلیل ایتیش محفلی ده دعوت ایته دی.

         جلسه اداغیده بو بیره منی مزه لی اوزبیک طعامی، موزیک، اویین و کولگو و قیزیق صحبتلر بیلن کوتیب آله میز.

         انجمن عضولری و وطنداشلریمیزدن ایسته یمیز اوزلری نینگ پیشنهادلری و قتنه شیشلری بیلن جلسه و محفل یخشی راق دایر بولیشیده حصه قوشیب ایمیل آدرسیمیز آرقه لی بیز بیلن تماس آلسه لر.

 Email: [e-mail]

Addrese: Oppsals samfunnshus, Vetlandsveien 99, 0686 Oslo.

کریش تکتی: 50 کرون

جنرال عبدالغفور فاریابی وفاتی مناسبتی بیلن تعزیت و تسلیت سوزی

قیغو و الم بیلن خبر تاپدیک که، غربتده یشه یدیگان، استعدادلی نظامی، سیاستچی و فرهنگ سیور کیشی حرمتلی جنرال عبدالغفور فاریابی حیاتدن کوز یومگن ایکنلر. رحمتلی فاریابی وطن نینگ اینگ صادق و فدایی خذمتگارلریدن بیری بولیب، حربی ساحه ده افغانستانده گی اوزبیک خلقی نینگ برماق بیلن سنه له دیگن ملی کدرلریدن بیری ایدی. انالله و اناالیه راجعون.

«بیانی اجتماعی و فرهنگی بنیادی» و «نوایی فرهنگی انجمنی» نینگ باشقروچیلری و برچه اعضالری، تنیقلی نظامی، سیاستچی و فرهنگ سیور رحمتلی جنرال عبدالغفور فاریابی نینگ وفاتینی، افغانستان تورکلری اوچون بویوک بیر ضایعه بیلیب، برچه وطنداشلر و همده عایله اعضالریگه چین کونگلدن همدردلیک و غم شریکلیک بیلدیریب، چوقور قیغو و تأثرلرینی اظهار ایتگن حالده، تینگری تعالی دن مرحوم گه، جنة المأوادن اورین، عایله اعضالریگه صبر جمیل و اوزاق عمر تمنا قیله دی. جنرال فاریابی نینگ روحلری شاد و خاطره لری همیشه یارقین بولسین! الحکم لله

نوایی فرهنگی انجمنی و بیانی اجتماعی و فرهنگی بنیادی تمانیدن

امیر علی شیر نوایی حضرتلری نینگ مقبره سی قیته قوریلدی

بوگون بیر قنچه دولت ملازملری و یوزلب علمی و مدنی شخصیتلر اشتراکی بیلن امیر علی شیرنوایی حضرتلری نینگ مقبره سی آچیش مراسمی بولیب اوتگن. مذکور مراسمده فاریاب و جوزجان ولایتلری علمی و مدنی شخصیتلری هم حصّه قوشگن. اوشبو مراسمده فاریاب و هرات ولایتیده گی موسیقه گروه لری کنسرت هم اجرا ایتگن، همده اوزبیک تیلیده نوایی حضرتلری حقیده تیارلنگن مقاله لر هم اوقیلگن. نوایی حضرتلری مقبره سی قوریش ایشی بوندن نیچه آی آلدین باشلنگن ایدی. مقبره مدنیت و خبرلر وزیرلیگی (اطلاعات و فرهنگ وزارتی) همده اوزبیک تاجرلری نینگ مالی یاردمی بیلن قوریلگن مقبره، تیموریلر دوریده گی معمارلیکلرگه ماس قوریلگن.

 

مدنیت وخبرلر وزیرلیگی نینگ مصلحتچیسی شونینگدیک فاریاب ملت وکیلی نقیب الله فایق، هرات حاکمی و بیرقنچه مدنی و علمی شخصیتلر اوشبو مراسمده سوز یوریتگن. شونینگدیک مراسم نینگ برچه خرجتی هراتده حیات کیچره یاتگن اوزبیکلر تمانیدن تولنگن...

ادامه نوشته

علیشیر نوایی نیگه اؤزیگه إیککی تخلص تنله گن؟

استعداد و یوکسله یش

کیچیکلیکدن آق، نوایی نینگ تربیه سگه اهمیت قره تیلدی. او تؤرت یاشیده مکتبگه قؤئیلدی. اؤن، اؤن إیککی یاشلریده شعر یازه باشله دی. کؤزی شعریتگه آشنا بؤلگن علیشیر دستلب سعدی نینگ «گلستان» و «بؤستان» نینی اشتیاق بیلن اؤقیشگه کیریشدی. بیر پئت نینگ اؤزیده شیخ فریدالدّین عطارنینگ «منطق الطیر» تصوّفی اثریگه کؤنگیل قؤئیب، اونی قؤلدن توشورمی، عمر بؤیی اؤقیب یوردی. عایله سی اوروش و فتنه لردن قاچیب، عراققه کؤچیب کیتگن کیزلری، باله علیشیر اویرده عرب تیلینی هم اؤزلشتیردی. کیئینچه لیک آته- آنه سی هراتگه قئتیب کیلگه نیده فارس تیلینی هم مدرسه ده اؤرگندی. هر إیککله تیلینی پُخته ایگللَب ایجاد ایته باشله دی. فارسی و تورکی شعریت کلاسیکلری اثرلرینی شوق- ذوق بیلن اؤقیشگه توشدی. کؤپ اؤتمی شاعر بؤلیب ایل- یورتگه ته نیلگن نوایی اؤز سلفلری دیوانیدن کمیده 50000 بیت شعرنی یادلی آلدی. ادبیّات بؤئیچه نوایی نینگ معلوماتی چقورلَشدی، کینگه یدی. اؤزبیک تیلی نینگ اینگ نازک تامانلرینی حس ایتیب، بو تیل نینگ بای امکانیتلرینی کؤزز- کؤز قیله آلدی. نوایی  100000بیتدن آشیقراق گؤزه ل شعرلر یازیب، اؤزبیک ادبیّاتینی یوکسک چؤققیلرگه کؤتردی. شاعر تعبیری بیلن ائتگنده: اؤزیدن «ائتیب ساوویمس» و «آلیب قوریمس خزینه» نی بیزگه میراث قالدیریب کیتدی. شولردن معلوم بؤله دی کی، شاعر و متفکّریمیز نهایتده اولکن قابلیت و استعداد ایگه سی بؤلگن...

ادامه نوشته

تعزیت و تسلیت سوزی، استاد محمد امین اوچقون وفاتی مناسبتی بیلن

قیغو و الم بیلن خبر تاپدیک که، غربتده یشه یدیگان، استعدادلی ژورنالیست و یازوچیمیز استاد محمد امین اوچقون سه شنبه کونی 27 نچی حمل 1392 نچی قویاش ییلی ترکیه جمهوریتیده حیاتدن کوز یومگن ایکنلر. رحمتلی استاد اوچقون وطن نینگ اینگ صادق و فدایی خذمتگارلریدن بیری بولیب، «یولدوز» جریده سی نینگ بیرینچی مسوول مدیری ایدی. او کیشی افغانستانده «یولدوز» جریده سی تأسیس ایتیلگنیدن کیین، ییللر بویی تاریخ، ادبیات و فولکلوریک ماتریاللرینی توپله ب، اوزبیک تیل و ادبیاتی بوییچه بویوک و حیاتی ایشلرنی بجریب کیلگن ایدی.

رحمتلی استاد محمد امین اوچقون نینگ جنازه سی بو گون عصر پیتیده (سه شنبه کونی 27 نچی حمل آیی)، ترکیه جمهوریتی، استانبول شهریده ادا قیلینگندن سونگ، اوشه ییرده توپراققه تاپشیریله دی. انالله و اناالیه راجعون.

«بیانی اجتماعی و فرهنگی بنیادی» و «نوایی فرهنگی انجمنی» نینگ باشقروچیلری و برچه اعضالری، تنیقلی ژورنالیست و یازوچیمیز رحمتلی استاد محمد امین اوچقون نینگ وفاتینی، مطبوعات دنیاسی اوچون بویوک بیر ضایعه بیلیب، برچه مطبوعات دنیاسی، یازوچیلر و قلمکشلریمیز و همده عایله اعضالریگه چین کونگلدن همدردلیک و غم شریکلیک بیلدیریب، چوقور قیغو و تأثرلرینی اظهار ایتگن حالده، تینگری تعالی دن استادگه، جنة المأوادن اورین، عایله اعضالریگه صبر جمیل و اوزاق عمر تمنا قیله دی. استاد نینگ روحلری شاد و خاطره لری همیشه یارقین بولسین!

الحکم لله

امیر تیمور کوره گانی (1336 - 1405)، 677 نچی ییل، توغیلگن مناسبتی بیلن

امیر تیمور ابن امیر تره غای 1336 ایل 9 اپریل آییده کیش (شهر سبز) ولایتی نینگ خؤاجه ایلغار قیشلاغیده دنیاگه کیلگن. اونینگ آته سی امیر محمد تره غای برلاس اولوسیگه منسوب بیکلریدن، بهادر جنگچی، علما و فضلاگه اخلاصمند، علم اهلیگه حامی و اشتیاقمند کیشی بؤلگن.

امیر تیمور نینگ یاشلیگی حقیده معلوماتلر کم اوچره سه- ده، ایریم منبعلرگه قره گنده، او یاشلیگیده خط- سواد چیقریب، اؤز دوری نینگ طبیعت، ریاضیات، فلکیات، معمارچیلیک و تاریخ علملرینی اؤرگنگن. امیر تیمور بیلن صحبتلشیش شرفیگه میسّر بؤلگن بویوک عرب فیلوسوفی ابن خالدون جهانگیر تورک، عرب، فارس خلقلری تاریخینی، دینی، دنیاوی و فلسفی بیلیملرنینگ مرکب جهتلریگچه یخشی اؤزلشتیرگنینی تأکیدله یدی...

ادامه نوشته

علم راز لرینی اورگنیش، مبایل تیلفون 40 یاشگه تولدی. یازوچی: عبدالله تاشقین

موبایل (قول) تیلفون قرق یاشگه تولدی، منه بوگون چهارشنبه کونی 3 نچی فبرل ده قول تیلفون قرق یاشگه توله دی. قول تیلفون 3 نچی فبرل 1973 میلادی ییل مارتین کوپر ناملی بیر مُهندس موتورلا (Motorola) شرکتده انجنیر صفتیده ایشلرایدی. بیر کون باشقه بیر شرکتده گی تیلفون علاقه ترماقلری بولیم باشقروده ایشلب تورگن دوستیگه قونغراق (زنگ) چالیب، اونگه شونده ی دیدی: «مین بیر سیم سیز تیلفون ارقه لی سینگه قونغراق قیلیب سوزله ماقده من.»

          دوستی حیران بولیب سوره دی: بو تیلفون نی قنده ی قیلیب اختراع ایتینگ؟

او شونده ی جواب قیتره دی: «اوشبو تیلفون اوتکن عالملر نینگ یازیب قالدیرگن علمی میراثلریدن فایده لنیب شو جمله دن الگاریتم^* Algorithm تزیمده گی فورمول معادله لری اساسیده بوندای موجز تخنیک واسط سینی اختراع ایتشگه ایریشدیم.»

شونده دوستی رحمت سینگه ینگی اختراعگه قول اورگه نینگ اوچون منتدارمن دیدی. حاضر بیرلشکن ملتلر تشکیلاتیده گی علاقه باغلاش بولیم اداره سی نینگ خبر بیریشیچه 2012 میلادی ییلده دنیاده (6) ملیارد کیشی قول تیلفون ارقه لی سوزله شه دیلر...

ادامه نوشته

پیام تعزیت و تسلیت «بهاری که در نخستین روز های جشن نوروز پر پر شد»

با درد و دریغ فراوان گلی از گلبن خانوادۀ ما فرو ریخت و دخت نازنینم «بهار» زیبا با همه آرزو های نافرجامش بی صبورانه ما را در سوگ نبود خود دعوت کرد.

همه در فکر نو روز اند  و من در ماتـم خویشم

مـُحـرَم صـد شرف دارد از این روزیکه مـن دارم

گرچه مرگ یک امر طبیعی و حتمی است و هر انسان میمیرد، ولی مرگ زود رس و نابهنگام بهار نازنین من که 23 سال از بهار زندگی را پشت سر گذاشته بود سخت جانکاه و تکان دهنده است.

وا حسرتا! ساعت نه و نیم شب 23 ماه مارچ 2013 «بهار »ناز دانه خانواده را در اتاق خوابش بی حرکت و بیهوش یافتم . زمین و آسمان بر ما تیره گشت، چون خود طبیب هستم، الی رسیدن تیم کمک های عاجل طبی هر آنچه ممکن بود جهت اعادۀ صحت و سلامتی او انجام دادم، ولی مؤثر واقع نگردید. امبولانس ها با دوکتوران مجرب و همه وسایل مدرن و پیشرفته طبی، با تطبیق ادویۀ عاجل ضروری و شوک های برقی قلبی قادر نگردیدند...

ادامه نوشته

میرزا اولوغ بیک ییریک استرونوم (یولدوزشناس علامه)، یازوچی: غلام کریمی

         میرزا اولوغ بیگ میلادی 1394 ییل 22 مارچ ده، ایران نينگ غربیده گی سلطانیه شهريده امیر تیمورنینگ حربی  یوریشلری  پیتیده  توغیلگن. تؤرت یاشیدن باشلب  اونینگ  تربیه سی بیلن بوویسي سرای ملک خانم و بابا سی تیمور شغل لنديلر. اولوغ بیک که شاعر محمد صالح نینگ باباسي امیر شاه ملک مربّیلیک قیله دي. امیر تیمور سیوملی نبیره سینی سفرلرده، یوریشلرده هم بیرگه آلیب یورگن. تیمور وفاتیدن سؤنگ 15 يشر اولوغ بیک سمرقند حاکمی بؤله دی. پایتختی هرات بؤلگن خراسان دولتی نی اؤزی باشقره دی. اولوغ بیک اؤز اطرافیگه «اؤز دوری نینگ افلاطوني» دیب نام آلگن قاضی زاده رومي (اولوغ بیک اونی اؤزیگه استاد دیب بیلگن) ریاضيدان و استرونوملر علی قوشچی، منصور کاشی، بیرجندی، میرام چلبی، غیاث الدین جمشید کبی عالملرنی جمعلگن. سمرقندده گی آبِ رحمت سایی یاقه سیده 3 قبتلی، بلندلیگی 50 متر بؤلگن رصد خانه قوردیریب، اونده  1018 ته یولدوزنینگ موضعلرینی انیقلشگن. اولوغ بیک اؤغلی عبداللطیف راضیلیگی بیلن 1449 ییلی یول لنگن قاتل عباس تمانیدن اؤلدیریلگن. اثرلری: «زیج جدید کورگانی»، «رسالۀ اولوغ بیک»، «تؤرت اولوس تاریخی» و باشقه لر.

 

حاضرگی کونده «زیجِ جدیدِ کۉره‌گانی» اثرینینگ 150 دن آرتیق نسخه‌سی معلوم. باشقه معلوماتلرگه کۉره، اثرنینگ 120 گه یقین فارسي نسخه‌سی و 15 دن آرتیق عربي نسخه‌سی هم موجود.

ادامه نوشته

ینگی ییلینگیز قوتلوق و مبارک بولسین!

هجری قویاش 1392 نچی ییلی، برجه وطنداشلریمیزگه قوتلوق و مبارک بولسین! امید اوشبو بیره م تینچلیک فضاسیده اوتکزیلیب، برچه اولوسیمیز ساغلام و سلامتلیک بیلن، کوکلم نینگ تازه هواسیده هاردیق چیقاریب، طوی و تماشالر قیلسین لر.

اوشبو ینگی 1392 نچی قویاش ییلی، چهارشنبه کونی 30 نچی حوت آیی (20 نچی مارچ)، ساعت 3:32 پیشین دن سونگ افغانستان وقتیده باشله نه دی. اوشبو ییل، تورکی خلقلر موچل حسابی یوزیدن، «ییلان ییلی» دیر. بو ییلنی خاص خصوصیتی حرمت، احترام و قورقو دیر. ییلان ییلی نینگ ینه بیر نشانه سی بایلیک، ثروت و فراوانلیک هم دیر.

موچلی ایلان بولگن عقلی سیزگیر، اراده لی بولگن لری اوچون هم باشقه لر نینگ حرمتی نی قازانه دی . اولر اوته آمدلی آدم لر دیر ، اولر نینگ همه نرسه گه قولی یته دی. بو ییلده توغیلگن لر عادت ده، دید بیلن قینه شه دی . انچه دماغ دار، شو نینگ دیک خودبین و زیقنه راق هم بولیشه دی. شونی هم ایتیش کیره ک کی: اولر حرمت و اعتبار قازانیش اوچون باشقه لرگه یاردم قولینی چوزیش لری ممکن. بعضاً اولر ایریم آدم لرگه آرتیق درجه ده اهمیت کورساتگن لیگ لریدن اوندای بیچاره آدم لردن یولی نی قیدیریب قاله دیلر. موچلی ایلان بولگن لر باشقه لر نینگ فکر و ملاحظه لریگه شبهه بیلن قره ی دیلر، کوپراق اوز ایچکی تویغو لریگه اساس لانیب ایش کوریش نی ایپ کوره دیلر. اوز آلدیلریگه قویگن مقصد لریگه یتیش یولیده اولر عالم نی آستین-اوستین قیلیب تشلشگه هم تیار دیرلر.

نوایی فرهنگی انجمنی نینگ ینگی ییل مناسبتی بیلن، قوتلاو پیامی

عزیز دوستلر، اینی- آغه لر و آپه- سینگیللر!

          قیزغین و النگه لی سلاملر بیلن باستانی نوروز بیره می کیلیشینی اوزیم و ناروی ده برچه تورک تبارلر فرهنگی همبسته لیک انجمنی نینگ رهبرلیک هیئتی و عضولری تمانیدن قوتلوق بولسین دیب، بو تاریخی و باستانی هییت باره سیده قیسقه صورتده سوز یوریتماقچی من.

          نوروز جشنی بیر عادی جشن بولمی، تقریباً سکیز مینگلرچه ییللر سابقه سی بار. کیانی، هخامنشی، اشکانی، ساسانی، اسلام خلیفه لری و خراسانی امیرلر اونی یخشی صورتده تجلیل قیلگنلر. بیزلر نیچه وقت طالبلر قدرتگه بولگن چاغده بشقه کلتوری عنعنه لریمیز کبی، بو خلق ارا بیره منی تجلیل قیلیشدن هم محروم قیلینگن ایدیک. طالبلر سقوطی دن کیین اولکه ایچیده و تشقریسیده حیات کیچیره دیگان اولکه داشلریمیز بیرگه له شیب، اتفاق، اتحاد و دوستلیک فضاسیده بو عنعنوی جشننی تجلیل قیلماقده لر...

ادامه نوشته

انسان یعنی زن و مرد، سرودۀ استاد غلام محمد خدیم

به مناسبت هشتم مارچ روز بین المللی زن:

انسان یعنی زن و مرد

به نیروی خود زن، کم از مرد نیست

بــسا مــرد بــا زن هـمـآورد نـیست

یکی زن یکی مـرد شد در کـُنـِشت

که این جز تصادف نشد در سرشت

زن و مـــــرد مــصـداق انـسـان بــود

به انـسانـیـت هـر دو یـکـسـان بــود

نه تنها به فـرزنـد، زن مـــادر اســت

به ویژه به تدبـیـر مـنـزل سـر اسـت

چــــو مــردان بـه زن قـابـلـیـت بــود

چــو زن خـواهد از مـرد بـرتــر شــود

بـه هـر خـدمـت مـلـی و مـیـهـنــی

به سربازی و جنـگ و مـعـدن کـَنـی

به تخنیک و طـب و ساینس و هـنـر

تــوانـد شـود بــرتــر، ای بـی خـبـر!

سرودۀ استاد غلام محمد خدیم، «تجلّی زن و خانواده در اشعار خدیم»

سکیزینچی مارچ، خاتین- قیزلر خلق ارا بیره می قوتلوق بولسین!

سیکیزینچی مارچ، خاتین- قیزلر خلق ارا بیره می قوتلوق بولسین!

          تینگلیک و ایرکینلیک یولیده، خاتین- قیزلرنینگ تاریخ ادواریده قیلگن مبارزه لری نتیجه سیده، سیکیزینچی مارچ خاتین- قیزلر خلق ارا کونی تعیین قیلینیب، هر ییل دنیا نینگ بار بوییده تجلیل قیلینه دی.

          نوایی فرهنگی انجمنی بو مناسبت بیلن اوزی نینگ تبریک و تهنیت مراتبی نی، برچه دنیا مبارز و محنتکش خاتین- قیزلری، اینقسه سیویملی اولکه میز افغانستان خاتین- قیزلریگه که برچه قیینچیلیک لر و ناتینچلیکلر بولیشی بیلن، اوز نقش و بورچلیرینی وطن نینگ ترقی و تعالی سی یولیده و اوزلری نینگ حقه- حقوقلری نینگ قولگه کیلتیریش اوچون کوره شه دیلر؛ تقدیم ایتیب، اولر بیلن اوزیمیزنینگ بیرلیک و بیردَملیگیمیزنی بیلدیره میز.

یشه سین محنتکش و قهرمان عیاللر!

هشتم مارچ روز بین المللی زنان گرامی باد!

          از هشتم مارچ همه ساله در سراسر کرۀ ارض بعنوان روز جهانی زن برای ارج گذاری مبارزات زنان بخاطر برابری و رهایی از ظلم، ستم و تبعیض تجلیل بعمل میآورند.

          انجمن فرهنگی نوایی بدین مناسبت بهترین تبریکات و تمنیات خود را به همه زنان زحمتکش و مبارز جهان، بخصوص زنان کشور عزیزمان افغانستان که با وجود همه مشکلات و نابه سامانی ها، در راه حصول حقوق حقۀ شان مبارزه مینمایند و نقش خود را در راۀ سوق وطن بسوی ترقی و تعالی جانبازانه ادا مینمایند تقدیم نموده، پشتیبانی و حمایت خود را درین راه با ایشان ابراز مینماید.

جاویدان باد هشتم مارچ روز مبارزات برحق زنان برعلیه نابرابری و تبعیض!

امیر علیشیر نوایی تولدی نینگ ۵۷۲ ییللیگی، کانادا مملکتی ده نشانلندی.

کانادا ده یشه یاتگن بیر قنچه افغانستانلیک لر امیر علیشیر نوایی تولدی ۵۷۲ ییللیگی نینگ نشانله گن لر. مذکور محفل نی یولگه قویگن افغانستانلیک اوزبیک یازوچی و ژورنالیستی، داکتر فیض الله ایماق گه کوره، ییغیلیشگه «بنیاد دوستداران فرهنگ» اعضالریدن تشقری، تورنتو شهریده استقامت قیله یاتگن اونله ب، فرهنگ سیور لر قتنشگن ایدیلر. مذکور محفل نی اوزبیک ژورنالیستی بی بی حاجی انابت ایماق باشقرگن. خانم انابت ایماق یغیلیش اشتراک چیلریگه نوایی توغری سیده بونده ی دیگن:

«سیز- بوگون، توناونگی خراسان، بوگونگی افغانستان نینگ اولوغ شاعری، متفکری و دولت اربابی امیر الکلام میر علیشیر نوایی تولدی نینگ ۵۷۲ ییللیگی مناسبتی بیلن بو کنفرانسگه قتنشگن سیز. دستله ب شونی ایتماقچیمنکی، بیزنینگ معنوی آته- بابامیز، افغانستان خلقی نینگ افتخاری بؤلمیش میر علیشیر نوایی تولدی طنطنه سیگه خوش قیلیب سیز. قدملرینگیزگه حسنات...

ادامه نوشته

زیب النسا بیگم حقیده بیر قیسقه سوز «عیاللگه احترام» کتابیدن، اوگیرگن: عبدالله تاشقین

زیب النسا بیگم ظهیر الدین محمد بابر شاه نینگ نیبره سی، ابو ظفر محی الدین محمد اورنگ زیب عالم گیز نینگ قیزی. اونینگ آنه سی دل رسا بانو شهنواز بیک قیزی بولیب، بابر نینگ گلبدن بیگم اسملی قیزیگه باریب توته شه دی. زیب النسا بیگم  1639 نچی ییل نینگ فبرل آیی، دهلی ده توغیلگن. او نینگ آته سی اورنگزیب (1618-1707) یاشلیگیده ناق دین دارلیگی بیلن نام چیقرگن ایدی.

          زیب النسا بیگم اوز زمانه سی نینگ فاضله عیاللریدن حفیظه مریم بانو قولیده سواد چیقرگن، آته سی زیب النسا بیگم نینگ شاعرلیک استعدادینی پسقیب، اونگه اوز دوری نینگ ییتوک عالملریدن مولانا محمد اشرف دهلوی و مولانا جوینی نی معلم قیلیب تعینله یدی. زیب النسا بیگم زبردست شاعره، ییتوک عالمده اوسته، طنبور چیرتوچی سازنده، ماهر خطاط بولیب یتیشه دی...

ادامه نوشته

اهمیت کتاب در دوره تیموریان هرات و کتابخانه های آن زمان، نویسنده: م. وطندوست

دوره تیموریان هرات یکی از با عظمت ترین و درخشان ترین دورۀ تاریخ کشور محبوب ما افغانستان محسوب میگردد که متأسفانه در تاریخ های رسمی و سرکاری کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بنابر تسلط ذهنیت قبیلوی در دربار های گذشته متأسفانه دورۀ تیموری ها مورد پژوهش و بررسی قرار نگرفته، امروز نیز برای روشن شدن این دوره کمتر توجه مبذول میگردد. بجای پرداختن به این دوره مشعشع که رنسانس شرق می نامند بیشتر به دورۀ افسانوی آریایی می پردازیم و یا تاریخ معاصر کشور را که جز جنگ های برادرکشی برادران سدوزایی و محمد زایی و کرنش در برابر استعمار انگلیس و عقبمانی وحشتناک از کاروان تمدن دستاوردی ندارد، برجسته می سازیم. درحالیکه دورۀ تیموریان هرات از نگاه رشد فرهنگ، ادب، علم و صنعت با هیچ دوره یی قابل قیاس نبوده، بقایای تمدن تیموریان هرات تا امروز نیز باعث شهرت کشور ما گردیده است...

ادامه نوشته

سکایپ آرقلی ملاقات خوف سیزمی؟

مایکروسافت شرکتی گه تیگیشلی (سکایپ Skype) ملاقات تیزیمی فایده لنوچیلر حقیده گی معلوماتلرنی نه قدر مخفی سقله ی آلیشی حقیده گی سواللرگه یوز توتماقده دیر.

          «چیگره بیلمس مُخبرلر» تشکیلاتی داخل 43 گروه سکایپ شرکتی فایده لنَوچیلر حقیده قنده ی معلوماتلرنی سقله ش و بو معلوماتلر حکومتلرگه نه قدر آچیق ایکنلیگینی آشکار ایتیشگه دعوت قیلووچی مکتوبنی یوللـه گنلر.

          گوگل، توییتر و بیر قطار باشقه شرکتلر بوکبی معلوماتنی الّه-قچان تقدیم قلیگنلر. سکایپ وکیلی نینگ ایتیشیچه، حاضرده اولرگه کیلیب توشگن مکتوب اورگنیب چیقیلماقده دیر...

ادامه نوشته

احمق پادشاه (ایسکی خلق ایرتکلری) تیارلاوچی: عزیز الله فاریابی

بیر بارایکن، بیر یؤق ایکن، قدیم زمانده بیر کمبغل آدم بار ایکن. پیشانه سیده بیته گینه اوی بؤلیب، او هم قولَب توشگن ایکن. کمبغل کؤپ مشققتلر بیلن قیته دن اوی سالیبدی. تامیگه باردان یاپیب، یرمینی توپراق بیلن باستیرگندن کیین قالگن یرمینی یاپیشگه پول تاپالمی، اوسته گه جواب بیریب یوباریبدی و «قالگنینی کوچیم ایتگنده اؤزیم یاپیب آلرمن»، دیب ینگی اویگه کیریب اؤتیره ویریبدی.

بیر اؤغری بو کمبغلنینگ اویینی کؤریب: «بو آدم بایب قالگنگه اؤخشیدی؛ ینگی عمارت سالیبدی، بونی بیر باپلش کیره ک»، دیب تامگه چیقدیگن جایینی کوندوز کونی مؤلجللب کیتیبدی.

اؤغری تون یریمیگه کیلیب، تامگه چیقیبدی، یندی حولیگه توشه مندیب تام اوستیده کیتیاتگنده تامنینگ امانتگینه قیلیب باردان بیلن یاپیب قؤیلگن جایی اؤپریلیب کیتیبدی...

ادامه نوشته

استاد تاشقین نینگ قوتلاو سوزی، نوایی انجمنی و ینگی وبلاگی آچیلیشی مناسبتی بیلن

حرمتلی علیشیر نوایی ناملی فرهنگی انجمنی و ینگی وبلاگ نشریه سی نینگ باشلیغی محترمه بیگم آیخان بیانی گه و باشقه هیأت اعضالریگه النگه لی، قیزغین سلام یوللـه ب، مبارک باد اَیته من. ایسته یمن کیم کیله سی ایشلرینگیزده اولکن یوتوق و آمد یار بولسین.

کمال حرمت ایله ایسلب اوتماقچی من کیم علیشیر نوایی نامیگه بغیشلب آچیلگن انجمن و وبلاگ نینگ فعالیتی جوده هم اورین لی و اهمیتگه سزاوار دیب، بیله من. چونکی بوندای اولکن ثوابلی ایش کیله جک اولادلر اوچون نهایت قوانرلی و حاضرگی شرایط تقاضاسی دیب، بیله من. اینقسه تشقی اولکه لرده یشه ب تورگن مهاجر وطنداشلریمیز اوچون عین مدعا دیر.

خالصانه فکر و ملاحظه بیلدیریب، تأکیدلب اَیتماقچی من کیم بوتون دنیا تورکلرینی فخری بولمیش علیشیر نوایی دیک یتوک متفکر عالم نینگ بویوک خدمتلرینی ارداقلش برچه ضیالی عالم و یازوچیلریمیز بورچی دیر. حاضرگه قدر، علیشیر نوایی حیاتی و ایجادی حقیده عالملریمیز تمانیدن قوله ی ایشلر قیلینگن بولسه هم، یترلی ایمسلیگی عالملریمیزگه معلوم دیر...

ادامه نوشته

شیطان سفره سی نینگ اطرافیده، یازووچی: عرفان، مترجم: سید هدایت الله احمدی

توناکون شیطان نی کؤردیم. میدانده سفره سینی آچگن ایدی، الداو ساتردی. آدملر تیوه ره گیده ییغیگلگن ایدیلر، هیاهو قیلردیلر و ینه کؤپراق سؤره ر دیلر. سفره سیده همه نرسه بار ایدی؛ غرور، حرص، یالغان و خیانت، جاه طلب لیک و...

هر کیم بیر نرسه ساتیب آلردی و اورنیده بیر نیمه بیره ردی. بعضی لر یوره گینی بیر پرچه سینی بیره ردی و بعضی لر ایسه روحی نینگ بیر بؤلیمینی. بعضی لر ایمانلرینی بیره ردیلر و بعضی ایرکین لیگی نی. شیطان کؤلردی و آغزیدن جهنم نینگ ساسیق هیدی کیلردی. یوره گیم خواهلردی بار نفرتیم بیلن یوزیگه تفله سم.

خوددی ذهنیم نی اؤقیگندیک شیطنت بیلن کولدی و ایتدی: «منی هیچ کیم بیلن ایشیم یؤق، فقط بیر چیتده توریب سفره م نی آچیب جیمگینه توریبمن. نه قیل و قال قیله من و نه هم بیراونی نرسه منی آلیش گه مجبورلیمن. کؤره سن آدملر اؤزلری تیوه ره گیمده ییغیلگن لر...

ادامه نوشته

حضرت نوایی و بابا دهقان حکایه سی

علیشېر نوایی بیر قیشلاقدن اۉتیب باره‌یاتسه، بیر دهقان اونینگ غزلینی ایتیب، قۉش سوره‌یاتگن اېمیش. شاعر درُستراق اېشتیب کۉرسه، دهقان اونینگ مشهور غزللریدن بیرینی جوده بوزیب ایته‌یاتگن اېمیش. شونده او هم آتدن توشه سالیب، دهقان نینگ پالیزیگه کیریبدی-ده، سوریلگن یېرنینگ اغدرـ تونترینی چیقدیربدی.

- های، مسلمان، نېگه مېنینگ یوریلگن یېرلریمنی بوزیب تشله‌یاتیرسیز؟ -دېبدی حیران بۉلگن دهقان.

- اوّل اۉزینگگه باق، کېین ناغاره قاق، دېگن مشایخلر. سېن غزلیمنی قنچه بوزیب ایته‌یاتگن بۉلسنگ، مېن هم شونچه قیله‌یاتیرمن، ـ دېب جواب بېرگن اېکن حضرتِ علیشېر نوایی.

                                          * * * *

نوایی حقیده‌گی بو حکایه‌نی «اېل دېسه نوایی‌نی» دېگن کتابدن آلیب یازگنمن. کتاب، خلق روایتلری اساسیده تیارلنگن بۉلیب، میلادی 1991 نچی ییلده اۉزبېکستان نینگ باشکېنتی بۉلگن تاشکېنت شهریده باسیمدن چیققن. تۉپلاوچی و نشرگه تیارلاوچی کیشی، محمدقل جۉره‌یف. کتابنی «ضیا اوز» الکترون منزلیدن هم تاپیشینگیز ممکن.

مناسبات دوستانۀ امیر علیشیر نوایی با سلطان حسین میرزا بایقرا، سراج الدین قیتمس

            اگر اوراق پُر فیض زندگی حضرت نوایی را عمیقاً از نظر بگذرانیم دیده میشود که او عشق و علاقمندی بی پایان به خلق و میهن خود داشت. توجه و اهتمام خستگی ناپذیر به رشد و انکشاف دانش و فرهنگ، با درک درست و سالم از وضع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی آن زمان، تأسیس مدارس و مراکز آموزشی برای تربیۀ نسل های جوان، دادن مشوره های خردمندانه و همکاری صمیمانه در جهت رسیدن به این اهداف به سلطان حسین میرزا بایقرا، خط فکری او را در سیاست و حکومت بر جسته میساخت.

حضرت نوایی از آوان طفولیت هنگامی که برای اولین بار در سن چهار سالگی به مکتب پا گذاشت، هم درس و هم بازی سلطان حسین میرزا بود. هر دو طفل یک جا به مدرسه میرفتند، با هم یکجا درس میخواندند، روابط صمیمانۀ طفلانه داشتند. در دوران آموزش ابتدایی و فراگیری تعلیم هر دو طفل، چون دو برادر تنی باهم پیوند خلل ناپذیر دوستانه یافتند. این علاقمندی بی شایبه در مدرسه طرف توجه و نوازش والدین آنان نیز قرار میگرفت.

نوایی بعد از دورۀ ابتداییۀ تعلیم، بنابر خرابی وضعیت امنیتی شهر هرات، نسبت وفات شاهرخ میرزا با عایلۀ خود آن جا را ترک گفته به عراق عجم در شهر یزد اقامت گزید و مدت پنج سال در آنجا به کسب تحصیل پرداخت و اولین بار با عالم و دانشمند بزرگ آن شهر مولانا شرف الدین علی یزدی روبرو شد. مولانا از استعداد و نبوغ این طفل به حیرت افتاد و او را نزد خود خواسته مورد نوازش و شفقت بی پایان قرار داد. این ملاقات توأم با لـُطف و تشویق استادانۀ مولانا یزدی، اثر بس بزرگ در روح و روان حضرت نوایی بجا گذاشت...

ادامه نوشته

نوایی «خمسه» سیده پیغمبریمیز نینگ اولوغوارلیگی مقتاولری و حکمتلی سۉزلری

نوایی «خمسه» نینگ هر بیر داستانی ده الله مدحیدین سۉنگ، عادتده پیغمبریمیز حضرت محمد (ص) نینگ مقتاولری- نعتلری کېله دی. «حیرة الابرار» ده بونده ی نعتلر بېش ته بۉلیب، اولرنینگ هر بیری پیغمبریمیز حیاتیدن اسلام عالمی اوچون مهم معلومات لرنی بېره دی یاکه شاعر اۉزی نینگ بو اولوغ ذات ترجمهٔ حالی نینگ یاکه فعالیتی نینگ ایریم مسئله لری و نقطه لریگه تۉخته له دی.

نوایی «حیرة الابرار» ده محمد (ص) گه بېش نعت بغیشلش بیلن اۉزی نینگ کتته حرمتینی کۉرسته دی. لیکن نوایی، یوقاریده ایتگنیمیزدیک بو بېش نعتده اۉز آلدیگه محمد (ص) ترجمه حالی نینگ یاریتیشنی وظیفه قیلیب قۉیمه گن.

بیرینچی نعت ده نوایی محمد (ص) نینگ  اۉزلری همه پیغمبر لردن کېین توغیلگن بۉلسه هم لیکن اولرنینگ روحی نه فقط آدم (ع) دن هم ایلگری، بلکه کائینات بو دنیا و او دنیا وجود گه کېلمسدن ایلگری وجود گه کېلگنلرینی ایته دی. نوایی اولرنینگ روحلریگه مراجعت اېتیب دېیدی...

ادامه نوشته

علیشیر نوایی تیمور اولادلریدن می؟ یازووچی: ذکرالله ایشانچ

وفا بوستان نینگ داستـان سرایی

مـلامــت بـلـبـلـی، یـعـنـی نـوایـی

علیشیر نوایی نینگ کیلیب چیقیشی، آته- آنه سی، اکه- اوکه سی و قالگن یقینلری خصوصیده کؤپ هم معلوماتگه ایگه ایمس میز. بیر سؤز بیلن ائته دیگن بؤلسک، بو مساله هلی چقور و تؤله- تؤکیس اؤرگه نیلمه گن. ائریم تذکره و تاریخی اثرلرده بو خصوصده بیریلگن معلوماتلر هم یترلی ایمس. اگر، کیله جکده إیزله نیلسه، قیسی دیر منبعلرده بو باره ده ینه قؤشیمچه معلوماتگه ایگه بؤلسک عجبمس. بوگونگی مقاله ده اولوغ متفکّر نینگ نسبنامه سیگه عاید معلوماتنی عینن نوایی نینگ اؤز اثرلریدن قیدیریشگه حرکت  قیله میز.

نوایی میلادی حساب بیلن 9 فیروری کونی 1441 أیلی، حاضرگی هراتگه قره شلی باغ دولتخانه ده دنیاگه کیلگن. علیشیرنینگ آته سی غیاث الدّین محمّد اؤز دوریده «کیچکینه بهادر»، «کیچیک بخشی» لقبلری بیلن مشهور بؤلگن. علیشیرنینگ آنه سی کابل نینگ امیرزاده لریدن شیخ ابو سعید چینگی نینگ قیزی بؤلگن. (اؤزبیک ادبیّاتی تاریخی) بو معلوماتگه برچه تاریخی منبعلرده بیر خیل قره له دی. بیراق، نوایی نینگ آته سی کیچکینه بهادر حقیده دولتشاه سمرقندی: «اؤز دوری نینگ مشهورلریدن و چیغتای ایل نینگ قهرمانلریدن ایدی» دیه خبر قیله دی...

ادامه نوشته

ماضیدن تره لگن صدا، علیشیر نوایی و تورکی بیرلیگی

          علیشیر نوایی بوتون ایجادینی تورکی تیلنی یوکسک درجه ده رواجلنتریش و دنیا ده اینگ ترقی تاپگن تیل لر قطاریگه قوشیشگه بغیشله یدی. شو بیلن او تورکی خلق لر رونقیگه و بوتون تورکی دنیا بیرلیگی شکلنتریش گه بویوک حصه قوشدی. علیشیر نوایی بو یولده گی سعی- حرکتی حقده، شوندای دیگن ایدی.

تورک نظمیده چو من تارتیب عـَلم          ایله دیــم اوُل ممـلکت نی یَـقلـدِم

          عصر لر اوتیشی بیلن تاریخی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و لسانی جریانلر نتیجه سیده تورکی تیل نینگ میوه لری استه- سکین ترقلیب کیتدی. ایندی لیکده اولر اهالی ده ملی تیل لر صفتیده شکلندی. اما اوشبو تیل لر نینگ کوپ چیلیگی بیر- بیری گه جوده یقین دیر و حتی ترجمان سیز اوز ارأ توشونه دیلر. تاریخ تقاضاسی بیلن تیل لر نینگ حتی الفبالری اوچ اساسی تورگه بولینیب کیتدی؛ لاتین، سلاوین و عرب الفیا لری اساسیده تورکی الفبا لر پیدا بولدی. جمعی تورکی تیل لرده موجود بولگن قرق (40) گه یقین تاووشی اوچون ایندی لیکده بیر یوز ایلیک (150) دن کوپراق حرف ایشله تیلیبدی. شو جریانلر عاقبتده تورکی دنیا بیرلیگی معما سی دالضرب دیر...

ادامه نوشته

هرات علیشیر نوایی تولد تاپگن یورت تورک تیلی رونقی بولگن اولکه ایدی!

اون بیشینچی عصر جهان معنویتِ نینگ سیماسی امیرالکلام نظام الدین علیشیر نوایی (844 هجری) ییل رمضان آیی نینگ 17 نچی کونی (1441 میلادی 9 فبروری آیی) گه مطابق هرات ده توغیله دی. هرات شهری اون بیشینچی عصر بیرینچی یریمیده صاحب قران امیر تیمور اساس سالگن اولوغ سلطنت نینگ ایکّینچی پایتختی تیمور نینگ کنجه اوغلی شاهرخ میرزا نینگ قول آستیده گی آباد منزل لردن بیری ایدی.

علیشیر نوایی یتوک متفکر شاعر، سیاستچی، دولت اربابی، معنویت و معرفت ترقیاتی و رونقی گه اولکن حصه قوشکن داهی دولت یومیش لری بیلن بند بولیشگه قره می جوده کوپ قیمتلی ادبی، تاریخی اثرلر یازیب قالدیره دی...

ادامه نوشته

تورک ادبیاتی تاریخی، یازووچی استاد محمد صالح راسخ

ادبیات تاریخی، بدیعی ادبیات تاریخی ترقیات جریانینی اورگته دی و اورگنه دی. هر بیر خلق نینگ اوز تاریخی، مدنیتی، هنری و ادبیاتی بار. شونگه کوره، ادبیات تاریخی معلوم بیر خلق نینگ-شو ادبیات نی یرتگن خلق نامی بیلن اته له دی.

هر بیر خلق اونینگ کتته- کیچیک لیگیدن قطع نظر، جهان مدنیتی خزینه سیگه اوز حصه سینی قوشه دی. شونگه کوره علیحده خلق لرنینگ نامی بیلن اتلگن ادبیات لر تاریخی عین چاغده عموم جهان ادبیاتی تاریخی نینگ اجرلمس بیر قسمی دیر.

اوزبیک خلقی قدیمی مدنیت گه ایگه بولگن، عموم جهان مدنیتی نی یره تیشده مناسب حصه قوشگن خلقلردن بیری دیر. اوزبیک ادبیاتی، اوزبیک تاریخی و مدنیتی نینگ اجرلمس بیر قسمی حسابلنه دی. شرق ادبیاتی تاریخی نی، جمله دن اوزبیک ادبیاتی یادگارلیکلرینی اورگه نیش، فاکتیک موادلر نی توپلب کتاب حالیگه کیریتیش اوزاق تاریخگه ایگه. عصرلر بوییچه، تـُرکی خلقلری تاریخیده یوز بیرگن قیینچیلیک لرگه قره مه ی، خلقیمیز علم و فرهنگ نینگ تورلی ساحه لریگه عاید جهانشمول اهمیت گه ایگه بولگن اثرلر یرتدیلر. چنانچه کوپ شعری دیوان لر، نثری اثرلر، سفرنامه لر، ادبیات نظریه سیگه عاید کتاب لر، اینیقسه شعرگه  عاید اثرلر، بدیعی اثر متنی بوییچه لغت لر و تذکره لر یازیلدیلر. ادبیات علمیگه بغیشلنگن کوپلب اثرلر آیریم نقصان و کمچیلیک لریگه قره مه ی، شرق خلقلری ادبی- هنری قرشلری تاریخینی اورگه نیش ده اساسی منبع صفتیده خدمت قیلیب کیلماقده...

ادامه نوشته

وضعیت هنری و ادبی هرات در دورۀ تیموریان، محمد الله وطندوست

با وجودیکه شهر هرات حملات چنگیز را تحمل کرده بود و در لشکر کشی های امیر تیمور کورگانی نیز متحمل خسارات جدی شده بود، در دورۀ فرزندان تیمور این شهر به یکی از با اهمیت ترین شهر های مشرق زمین تبدیل گردیده، مرجع علما، شعرا، هنرمندان و فرهنگیان سراسر قلمرو تیموری محسوب می گردید. شهر هرات که در مهمترین آثار تاریخی و جغرافیایی عظمت آن مورد توجه قرار گرفته است، بنابر داشتن تاریخ درخشان و برخورداری از تمدن غنی با وجود حملات و لشکرکشی های متعدد، بعد از هر شکست دوباره بزودی قد برافراشته و خسارات وارده را توانسته است جبران نماید.

در دورۀ تیموریان هرات نیز خصوصیت فرهنگپروری مردم هرات و موقعیت این شهر باعث گردید تا تمدن تیموری درین شهر اساس گذاشته شود و شهر هرات در زمرۀ بزرگترین، زیباترین و معمورترین شهر های آن زمان محسوب گردد...

ادامه نوشته

نوایی نینگ نوالری، ذکرالله ایشانچ

اولوغ بابامیز بویوک متفکّر علیشیر نوایی حقیده بیش یوز أیلدن بیری تینمه ی یازیلماقده. نوایی نینگ زمانداشلریدن: میر خواند، خواند امیر، دولتشاه سمرقندی، حافظ ابرو، فصيح‌ خوافى‌، عبدالرحمن جامی، معین الدین اسفزاری، واعظ کاشفی، زین الدّین واصفی، سام میرزا، ظهیرالدّین محمد بابر و باشقه لر شاعر و عالم نینگ حیاتی لیک چاغیدن باشلب سؤز یوریتگن بؤلسه لر، بو سؤز رشته سینی اولردن کیئینگی تاریخچی و تذکره نویسلر دوام یتیب کیلدیلر. منه فنده نوایی شناسلیک دیگن ساحه پیدا بؤلدی. اؤزبیکستانده نوایی شناسلیک گورکیره ب رواجلندی.

روسیه لیک نوایی شناسلر شاعر و عالمنی چقور اؤرگه نیشگه کیریشدیلر. تورکی جمهوریتلر، شرق دولتلر، ائنیقسه، غربده نوایی گه قیزیقیش تاباره آرتدی. بو دانا انسانگه بؤلگن قیزیقیشلر چؤغی ساویگنی یؤق. نوایی حقیده ائتیلماغی کیره ک سؤزلر نینگ کیتی کؤرینمه یپتدی. نوایی زمانلر آشه عموم انسانیت اوچون بیان قیلینگن قدریتلر نینگ کویچیسی بؤلیب قاله بیره دی. او شونده ی اولوغ ذاتدیر.

کمینه نوایی تفکّری توبیگه شونغیب کیترکنمن، شو ساحه ده سباق آلگن کمترین اؤقووچی صفتیده، اولوغ سیما حقینی ادا قیلیش بابیده بیرار بیر کیره کلی إیش  قیله آلمه گنیمدن بیزاوته من. نوایی گه مناسب إیش قیلیشگه کوچیم ایتمسه- ده، اؤزیمنی بابامیز آلدیده دایم قرضدار حس ایته من. نوایی نینگ «خمسه» سی، «لسان الطیر» نی عرب یازوویگه اؤتکزه یاتگنیمیده (2008) إیچیمدن لاپ ایتیب بیر فکر اؤتگن ایدی...

ادامه نوشته